شهرستان سقز یکی از شهرستانهای استان کردستان در غرب ایران است. مرکز این شهرستان شهر سقز است که در قسمت شمالی استان کردستان واقع است و از شمال به شهرستان بوکان، از شرق به شهرستان دیواندره، از جنوب به شهرستان مریوان و از غرب به شهرستان بانه محدود است. این شهرستان از جنوب با کشور عراق همسایه است بخش مرکزی شهرستان سقز شامل: دهستان ترجان - دهستان تموغه - دهستان سرا - دهستان میرده شهر سقز بخش زیویه شامل: دهستان امام - دهستان تیلکوه - دهستان خورخوره - دهستان گل تپه - دهستان صاحب شهر: صاحب بخش سرشیو شامل: دهستان چهل چشمه غربی - دهستان ذوالفقار می باشد. سَقِّز (به کردیSeqiz) یکی از شهرهای شمال‌غربی ایران در شمال استان کردستان است. این شهر در شمال‌غربی سنندج و در فاصلهٔ ۱۹۸ کیلومتری آن واقع است. از شمال به آذربایجان غربی (شهر بوکان)، از غرب به شهر بانه و منطقه ایل گورگ و حدود شهرستان سردشت، از جنوب به منطقهٔ سرشیو و مریوان، و از شرق به تکاب افشار منتهی می‌شود. این شهر زمستان‌هایی بسیار سرد دارد و بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی یکی از سردترین نقاط شهری کشور است. یکی از پائین‌ترین دماهای ثبت شده در این شهر 43 - درجه سانتیگراد بوده ‌است. به گزارش سازمان هواشناسی جمهوری اسلامی ایران شهر سقز به همراه شهر بستان آباد در استان آذربایجان شرقی که دمای 46 - درجه در آن به ثبت رسیده سرد ترین شهرهای ایران لقب گرفته اند. شهر سقز برروی دو تپه طویل که رودخانه سرپوشیده ولی خان از وسط آن می‌گذرد، بنا شده‌است. پستی و بلندی‌های داخل شهر و چشم‌انداز رودخانهٔ سیمینه رود، که از کنار این شهر می‌گذرد از ویژگی‌های آنست. نام امروزینِ سقز از نام قوم ایرانی سکا به یادگار مانده‌است، و سکز همان ساکز است. در روزگار مادها سکاها فراوان به مرزهای ایران می‌تاختند. به‌دنبال حملهٔ مجدّد آشور به مادها خشتریته برای پایان دادن به حملات آشور با ماننا و سکاها پیمان دوستی بست و عملاً با آشور وارد جنگ شد. در حدود سال ۶۵۰ پ.م. پادشاهی ماد دولت بزرگی در ردیف ماننا و اورارتو و عیلام بود. بعد از سکاها کیمری‌ها (یکی دیگر از قبایل صحرانشین شمال قفقاز) به منطقهٔ شمال‌غرب ایران حمله کردند و در سر راه خود، دولت اورارتو در غرب دریاچه ارومیه و شرق آناتولی را نابود کردند. هووخشتره، بزرگ‌ترین پادشاه ماد، در ده سال اوّلِ حکومتش موفّق شد که رابطه‌اش را با پادشاه سکاها، پروتوثس، به اتّحاد متقابل تبدیل کند. هووخشتره ارتشش را به دو قسمت پیاده‌نظام مجهّز به نیزه و سواره‌نظام تیرانداز (شکلی که از سکاها آموخته‌بود) تقسیم کرد و دولت نیرومندی در ماد تشکیل داد. در روزگار هووخشتره، پس از انقیاد سکاها در ماد، گروهی از سکاها را به غرب ماد کوچاندند و این سرزمین را به‌نام آنان سکزی یا ساکز خواندند که اکنون به سقز معروف است. سقز طبق آمارهای گرفته شده سال ۱۳۸۵ بعد از سنندج, دومین شهر پرجمعیت استان کردستان است. طبق این آمار جمعیت شهر سقز برابر با۱۳۱٬۳۴۹هزار نفر بوده است. زبان و گویش مردم سقز کردی سورانی با لهجه اردلانی و موکریانی است شهرستان سقز در سال ۱۳۷۰ شمار شهرنشینان آن حدود ۸۰۶۰۰ نفر بوده است و روستایان آن هم برابر با ۷۹۲۰۰ نفر بوده که جمعا کل شهرستان ۱۶۰هزار نفر بوده اند اما با تغییرات حاصل در روستاهای خوش اب و هوا و ایجاد و احداث راههای آسفالته روستایی و برق کشی و مخابرات ودیگر امکانات تمایل مردم به سکونت در دهات بیشتر شده است .بخش های تابع سقز اعبارتند از از شهر صاحب و روستاهای سرا و ترجان و کلتپه و تیلکو است سقزدر "۴۶ درجه و ۱۷ دقیقه"طول جغرافیایی و "۳۶ درجه و ۱۴ دقیقه" عرض جغرافیایی از خط استوا واقع شده است.ارتفاع آن از سطح دریا ۱۴۷۶ متر است و نسبت به تهران "۲۵ درجه و ۲۷ دقیقه"طول غربی فاصله دارد.در ناحیه ای کوهستانی و مرتفع بین ارتفاعات نامنظم سلسله جبال زاگرس واقع شده، در جنوب این شهر کوههای "هیجانان" و در غرب آن کوههای "ملقرنی" گسترده اند مسجد یکی از رایج‌ترین اماکن عمومی در درجهٔ نخست بوده‌است. در مقایسه با دیگر شهرهای استان کردستان، مساجد سقز زیادند. معروف‌ترین مساجد سقز عبارتند از: • مسجد دومناره واقع در میان‌قلعه، جنوب خرابه‌ها و آثار قلعه • مسجد و خانقاه پیرغزائی واقع در میان‌قلعه کوی سرقبران (سابق) • مسجد حضرت عُمَر (رض) واقع در خیابان شهدا • مسجد النبی در بلوار انقلاب • مسجد ملاّابراهیم واقع در سَرپَچه و نزدیک بازار و میدانی به همین نام • مسجد شیخ مظهر واقع در میان‌قلعه، پایین‌تر از مسجد جامع • مسجد و خانقاه حاج شیخ مصطفی (رَحِمَهُ‌الله) واقع در سَرپَچه، بازار شیخ • مسجد شیخ اسماعیل واقع در سَرپَچه، خیابان امام خمینی، نزدیک پل هوایی • مسجد و تکیهٔ باباشیخ واقع در سَرپَچه، محلّهٔ باباشیخ • مسجد کوچک واقع در سَرپَچه، نزدیک پل هوایی خیابان ۲۲ بهمن • مسجد حاجی حکیم واقع در چهارراه آزادی • مسجد شیخ ملاّزاهد واقع در خیابان آزادی، روبه‌روی پارک کودک • مسجد و خانقاه شیخ جلال‌الدّین (یا شیخ علاءالدّین) واقع در بازار • مسجد دیم‌کاران، روبه‌روی در ورودیِ پارک مولوی (پارکی شار = پارک شهر)، خیابان ساحلی • مسجد حاجی کمالی(کانی گرمک) واقع در خیابان رسالت • مسجد و تکیهٔ قادری واقع در محلّه‌های تازه‌ساز نزدیک محلّهٔ باغ حاجی عبدالرَّحمن • مسجد سنگ‌بُران (به‌ردبران) واقع در محلّه‌ای به همین نام • مسجد شیخ هادی واقع در محلّه‌های جدید خیابان سعدی • مسجد دارالصفا واقع در محلّهٔ کریم‌آباد • مسجد حاج ارجمند واقع در محلّهٔ حمّال‌آباد • مسجد جامع واقع در خیابان امام خمینی، سه‌راه ۲۲ بهمن • مسجد چهار یار نبی در شهرک دانشگاه • مسجد رسالت پناه واقع در بلوار انقلاب کوچه رسالت(ایستگاه شکم سابق) از جمله پارک‌های سقز، پارک مولوی کرد (پارکی شار = پارکِ شهر)، پارک لاله، پارک کودک، پارک کچه شوان(دختر ِچوپان) و پارک کوثر می‌باشند. از جمله اماکن تفریحی سقز میتوان به دریاچه لگزی - پیست اسکی وزنه - پیست اتومبیلرانی و موتورسواری سقز - پیست تریال مجموعه کاوه، سه استخر و مجموعه تفریحی تجاری زوزان را میتوان نام برد -دو استخر سرپوشیده کاوه و شیشه‌ای و یک استخر روباز شایلو در سقز وجود دارد که در سال‌های اخیر استخر شایلو به مجموعه پرورش ماهی تغییر کاربری داده‌است. پناه‌گاه رووش این پناه‌گاه در تابستان ۱۳۸۸ با استفاده از منابع مالی مردمی کوهنوردان دوستداران ورزش کوهنوردی، در زمینی به مساحت ۶۲متر مربع بنا گردید این بنا با استفاده از سازه‌های سیمانی مقاوم دارای ابعاد به طول ۹٫۵ عرض۶٫۵ وارتفاع ۲٫۴۰می باشد این پناه گاه که در مسیر روستاهای سه‌رته‌که‌لتو، خه‌ایر، هیجانان، کسنزان در ارتفاع ۱۸۰۰متری از سطح دریا واقع است. فاصلهٔ تقریبی ازنزدیکترین روستا به جان پناه ۲ساعت و۳۰دقیقه و از جان پناه تا قلهٔ کوه رووش حدودا ۳۰دقیقه می‌باشد. این پناه گاه دارای سرویس بهداشتی می‌باشد که آب مصرفی آن توسط چشمهٔ مرمت شده تامین می‌گردد. قله‌های قابل دسترسی این پناه گاه رووش وهه‌ماراو می‌باشند.