شهرستان بیجار - نمایش محتوای تلویزیون
برنامه های سیما
شهرستان بیجار
شهرستان بیجار
دژ و قلعه قمچقا (دره شاهان) مربوط به هزاره سوم و ۱ قبل از میلاد است و در شهرستان بیجار، روستای قم چقا واقع شده این اثر در تاریخ ۴ آبان ۱۳۶۵ با شمارهٔ ثبت۱۷۲۱بهعنوان یکی از آثار ملی ایرانبه ثبت رسیده است. قلعه قمچقا در فاصله ۶۰ کیلومتری شمال بیجار و یک کیلومتری شمال روستای قم چقا و داخل منطقه حفاظت شده بیجارقرار دارد. به نظر کارشناسان قلعه تاریخی قمچقای بیجار دارای کتیبه ای با نقش هیروگلیف و به خط هراتیک می باشد و جزو قدیمی ترین کتیبه های نییمه تصویری ایران قلمداد گردیده و کتیبه آن با خط سومریان قابل مقایسه است. ارتفاع دیواره های این قلعه به ۲۰۰ متر می رسد و تنها راه ارتباطی قلعه با خارج، گذرگاه باریکی می باشد که ساخته و پرداخته دست صاحب هنری است که یک نفر به دشواری می تواند از آن عبور کند. وسعت قلعه بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع با مخازن متعدد آب است که در سنگ کنده شده و پناهگاه زیرزمینی آن با عمق 41 پله به صورت تونلی از سنگ کنده شده و به زیر قلعه هدایت می شود. از قلعه بزرگ قم چقا در عصر پارت ها و ساسانیان نیز استفاده شده که هم زمان با محاصره آتشکده آذرگشسبدر تخت سلیمان (۱۰۰ کیلومتری شمال همین قلعه) به وسیله هراکیلوس امپراتور روم، موجبات تخریب آن فراهم شده است. این قلعه از نظر قدمت بسیار حائز اهمیت است و در برهه های گوناگون مورد استفاده اقوام مختلفی واقع شده است. بنابراین قلعه و دژ قم چقا یکی از قلعه های با ارزش و تاریخی شناخته شده ایران می باشد. بعضی احتمال می دهند که جام مارلینگ در آنجا مدفون است. قلعه تاریخی قمچقای بیجار در چهل و پنج کیلومتری شهر بیجار و روی یکی از کوههای بلند منطقه قرار دارد. موقعیت جغرافیایی این قلعه به دو دلیل از عظمت خاص برخوردار است، نخست آن که از یک سو به درهای مشرف است که در قدیم به دره شاهان شهرت داشت و تیغههای بلند و هولناک این کوه با پرتگاههای مخوف و بلند، بالا رفتن از آن و رسیدن به دژ را بسیار دشوار میکند. از سوی دیگر، از جنوب غربی، جنوب شرقی و شرق نیز به پرتگاهی دیگر مشرف است. از این رو، ایجاد استحکامات برای این قلعه لازم نبود، اما در سمت شمال که پشته از ارتفاع کمتری برخوردار است. بقایای دیواری عریض و محکم از سنگ لاشه با ملات و برجهای نیمه استوانه موجود است. دروازه قلعه در این سمت قرار دارد، بقایای این حصار یادآور دیوارهای تخت سلیمان است و احتمالا به دوره ساسانی تعلق دارد. در پای پشته سنگی، حصارهای دیگری از قرون وسطی، عمود بر بستر رودخانه کشیده شدهاست. استحکام قلعه و نشانههای ساختاری بنا از جمله پیهای خانههایی که مشهود است نیز این گمان را تقویت میکند که این قلعه ساسانی باشد. آبانبار و راهرویی که آن را هم در دل کوه حفر کردهاند، نشانههای دیگری از اهمیت ویژه این قلعه و آب انبار آن است. سنگهای تراش خورده «قم چقای» دارای مشخصاتی نیست که بر مبنای آن بتوان زمان ساخت بنای قلعه را به دقت تعیین کرد، با این حال به احتمال قوی میتوان آن را متعلق به دورههای پیش از میلاد مسیح، مثلا دوره مانایی و ماد دانست که تا دورههای ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده بود. منابع ذخیره آب که توسط تونل پلهداری به پایین راه مییابد، تا حدودی به آب انباری که در زندان سلیمان وجود دارد شبیه است و نشانه دیگری از قدمت قلعه تا دوره مانایی است. بر اساس بررسیهای بعمل آمده توسط کارشناسانی چون دکتر رضا مرادی غیاث آبادی و دکتر محمود کردوانی، مشخص شده است که بنای اولیه این قلعه باشکوه به سدههای ۲۱ تا ۲۵ قبل از میلا باز میگردد به این معنا که بیش از ۴۰۰۰ سال قدمت دارد. گواه این امر وجود کتیبهای در نزدیکی این قلعه است که به خطی نیمه تصویری (هیراتیک) نوشته شده است، و با توجه به این امر که اولین واضعان خط سومریان بودهاند، تصور میشود که قلعه و کتیبه قمچقای در اصل متعلق به سومریان بوده است.